Çocuklarda Büyüme ve Gelişme Geriliği: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yolları

Her çocuğun büyüme hızı farklıdır, ancak bazı durumlarda büyüme eğrisinin altına düşen çocuklar için bir değerlendirme yapmak gerekir. Amerikan Pediatri Akademisi (APA), her sağlam çocuk muayenesinde gelişimin takip edilmesini, takipte herhangi bir endişe olması halinde en kısa sürede standart bir gelişimsel değerlendirme aracı ile bakılmasını önermektedir. Öncelikle, büyüme ve gelişme geriliği nedir, hangi belirtilere dikkat etmeliyiz ve nasıl bir yol izlemeliyiz?

Büyüme ve Gelişme Geriliği Nedir?

Büyüme geriliği, çocuğun boyunun, kilosunun veya her ikisinin birden yaşına ve cinsiyetine göre beklenen standartların altında olmasıdır. Bu durum geçici olabileceği gibi, altta yatan bir hastalığın da habercisi olabilir.

Gelişme geriliği ise, çocuğun motor, bilişsel, dil veya sosyal gelişim alanlarında beklenenden geri kalması olarak tanımlanır. Örneğin, yaşıtlarına göre geç yürüyen, konuşması geciken veya sosyal becerileri geri olan çocuklarda gelişim geriliğinden şüphelenebiliriz. 18. Ve 24.ay çocuk sağlığı izlemlerinde otizm spektrum bozukluğu için gelişimsel değerlendirme yapılması gerekmektedir. Amerikan Pediatri Akademisi’nin güncellenmiş son raporunda 4 veya 5.yaş sağlık izlemine ayrıca dikkat çekilmektedir. Gelişimsel kaygıları veya riskleri olan çocuklara 4 yaşında standart bir gelişimsel tarama testi uygulanması ile daha önce fark edilmeyen öğrenme güçlüğü veya dikkat eksikliği gibi durumlar okul öncesi dönemde saptanabilir.

Büyüme ve Gelişme Geriliğinin Nedenleri Nelerdir?

Çocuklarda büyüme ve gelişme geriliğinin birçok sebebi olabilir. Bunları üç ana grupta inceleyebiliriz:
1. Beslenme Yetersizliği

• Yetersiz veya dengesiz beslenme
• İştahsızlık veya seçici yeme davranışı
• Demir, çinko, B12 vitamini, D vitamini gibi mineral ve vitamin eksiklikleri

2. Kronik Hastalıklar

• Çölyak hastalığı, bağırsak emilim bozuklukları
• Tiroit hormon bozuklukları (hipotiroidi)
• Kalp, böbrek veya karaciğer hastalıkları
• Bağışıklık sistemi hastalıkları

3. Genetik ve Hormonal Faktörler

• Genetik boy kısalığı (ailesel kısa boy)
• Büyüme hormonu eksikliği
• Turner sendromu gibi genetik hastalıklar

Bunun dışında stres, ihmal, travma ve psikososyal faktörler de büyüme geriliğine yol açabilir. Çocukların sevgi dolu bir ortamda büyümesi de fiziksel gelişimleri için çok önemlidir.

Hangi Belirtilere Dikkat Etmeliyiz?

Eğer çocuğunuzda aşağıdaki belirtileri gözlemliyorsanız, bir çocuk doktoruna başvurmanız önemlidir:  Yaşıtlarına göre belirgin şekilde kısa kalması
 Kilo alımının durması veya zayıflaması
 Yaşıtlarına göre motor becerilerde (oturma, yürüme, konuşma) gerilik
 Sürekli yorgunluk, halsizlik, iştahsızlık
 Sık hastalanma, iyileşmenin uzun sürmesi
 Okul başarısında düşüklük, öğrenme güçlüğü, uyku bozuklukları ve okula uyum sorunları

Tedavi ve Takip Süreci

Büyüme ve gelişme geriliğinde erken tanı çok önemlidir. Çocuk doktoru olarak bizler şu adımları izleriz:
 Büyüme Eğrisinin Takibi: Çocuğun boy, kilo ve baş çevresi ölçümleri düzenli olarak yapılır.
 Kan Testleri: Besin eksiklikleri, tiroit fonksiyonları ve büyüme hormonu değerlendirilir.
 Beslenme Danışmanlığı: Eksik besin öğeleri belirlenerek diyet düzenlemeleri yapılır.
 Gerekirse Uzman Yönlendirmesi: Endokrinoloji, gastroenteroloji, çocuk nörolojisi, çocuk ve ergen psikiyatrisi veya genetik uzmanlarına danışılabilir. Eğer altta yatan bir hastalık yoksa, çoğu çocuk düzenli beslenme, egzersiz ve sağlıklı bir yaşam tarzı ve yeterli uyku süresi ile büyüme hızını yakalayabilir.

Çocuğunuzu Büyütürken Sabırlı ve Destekleyici Olun

Sevgili ebeveynler, her çocuğun gelişimi kendine özgüdür. Çocuğunuzu başkalarıyla kıyaslamak yerine, kendi gelişim sürecini gözlemleyerek destek olmak en doğrusudur. Eğer bir şüpheniz varsa, en kısa sürede bir uzmana danışmaktan çekinmeyin.